تعریف چاقی

به طور خلاصه انباشت زیاد از حد بافت چربی که در اثر اضافه جذب انرژی دریافتی نسبت به انرژی مصرفی فرد است. که براساس شاخص مهمی تحت عنوان BMI سنجیده می گردد. این شاخص برای سنجش وزن مناسب و بررسی میزان اضافه وزن است و همچنین اندازه گیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است (وزن/ قد ). در این شاخص چند عدد تعریف شده است که به عبارت زیر می‌باشند:

زیر 5/18 (کمبود وزن) 9/24 5/18 (وزن نرمال)
25 9/29 (اضافه وزن) 30 9/34 (چاقی درجه 1)
35 9/39 (چاقی درجه 2) بیشتر از 40 (چاقی مفرط و مرگبار)

که با تعیین دامنه ی فوق توسط پزشک در صورت نیاز می توان به درمان پرداخت.

9 علت اصلی چاقی

1. مصرف غذاهای پر انرژی مثل مواد قندی و چربی
2. پرخوری های نادرست و عدم تمایل به خوراکی های سالم مثل میوه ها و سبزیجات
3. عدم فعالیت فیزیکی مکفی و انجام ورزش های مناسب و منظم
4. افزایش سن
5. عدم مدیریت خواب و زمان های استراحت ؛ کم خوابی و بدخوابی علت بسیار مهمی است
6. یکسری بیماری مثلا اختلالات غدد داخلی بدن مثل کم کاری غده تیروئید
7. بیماری هایی که منجر به کاهش عملکرد فرد می شوند ؛ بیماری های استخوانی و مفصلی مثل ( آرتروز و رماتیسم و...)
8. داروها ی خاص
9. و علل مهم ارثی

علل ارثی

• کاهش سوخت و ساز بدن
• عدم انجام سوخت و ساز کامل چربی
• تمایل ذاتی فرد برای مصرف غذاهای پر کالری و پر از کربوهیدرات

عوامل محیطی

1. ماشینی شدن زندگی و کاهش فعالیت افراد ، استفاده از اتومبیل؛آسانسور؛پله برقی؛ ...
2. مصرف غذاهای چرب و سرخ نشدنی؛ مواد قندی و شیرین؛ چربی و نوشابه های گازدار

بیماری ها

• کم کاری های تیروئید (کاهش تیروئیدی که در سوخت و ساز بدن بسیار موثر است)
• بیماری هایی از طریق اختلالات عصبی و عضلانی ( بیماری های استخوانی و مفاصل) ؛ به طور غیر مستقیم باعث کاهش فعالیت بدنی می شوند که منجر به چاقی می شوند.
• اختلالا هورمون جنسی؛ چه در زنان و مردان ممکن است تعادل متابولیکی بدن را برهم بزند.

مصرف داروها

این اثرات ممکن است مستقیم باشند مثل داروهای( ضد بارداری و کورتون ها)
و ممکن است غیر مستقیم باشند مثل داروهای (ضد افسردگی و ضد اضطراب) که منجر به خواب آلودگی و بدنبال آن عدم تحرک کافی می گردند.

سایر علل

برخی علل غیرشایع؛ که حتی به ذهن اغلب افراد هم خطور نمی کند عبارتند از:

• محرومیت از نور خورشید( که باید قرص ویتامین D بخوریم ) ؛ مطالعات نشان می دهند که در معرض نور آفتاب بودن باعث کاهش وزن می شود چرا که پایین بودن ویتامین D منجر به کاهش متابولیسم و همچنین اختلالات تاثیرگذاری در پروسه سوخت وساز چربی می شود، مصرف این ویتامین به انجام پروسه سوخت و ساز موثر کمک می کند.
• کار کردن تا دیر وقت؛ که منجر به عدم مدیریت ساعات تغذیه و همچنین کم خوابی و بی خوابی می شوند.
• همچنین کم آبی؛ که منجر به تخریب سیکل مناسب سوخت ساز است.

حالا که با علل فوق آشنا شدیم، باید چکار کنیم که با این بیماری برخورد مناسب را داشته باشیم. مطابق علل فوق تغذیه عامل بسیار مهمی است پس کمی به نقش تغذیه و نحوه مدیریت آن برای پیشگیری و حل این بیماری می پردازیم.

کالری چیست؟

ژول واحد استاندارد کالری است؛ یک کالری معادل انرژی است که لازم است تا دمای یک لیتر آب یک درجه سانتی گراد افزایش یابد.
این کالری و انرژی حاصل از غذا در بدن یه سه دسته تقسیم می شود :

1. برقراری میزان متابولیسم پایه؛ برای حفظ عملکرد بدن و انجام فعالیت های حیاتی (غیر ارادی)
2. ترموژنز(فرآیند هضم غذا ) 10% است
3. انرژی برای فعالیت عضلانی، کارهای روزانه و ورزش (ارادی)

ما باید انرژی مازاد دریافتی را در گزینه 3 صرف کنیم؛ رژیم سالم برای حفظ وزن و سلامتی ضروری است.
تغذیه و فعالیت باید در یک تعادل منفی برای ارتقاء کاهش وزن قرار بگیرند (افزایش انرژی دریافتی و کاهش انرژی مصرفی)
و اما رژیم درست؛ تغییر شیوه زندگی به جای رژیم های سخت و کوتاه و انتخاب غذاهای مناسب بسیار موثر است.

1. شام زود بخورید ( افزایش مصرف صبحانه و کاهش وعده شام )
2. مصرف صبحانه و دریافت کالری در شروع روز باعث افزایش متابولیسم بدن و توقف احساس گرسنگی درطول روز است و همچنین زمان کافی برای سوخت و ساز را برای شما فراهم می کند.
3. مصرف آب
4. مصرف 5 تا 6 وعده ی غذایی کوچک به جای 3 وعده ی بزرگ ( افزایش انسولین و در نتیجه افت قند ) و کاهش حس گرسنگی
5. عدم مصرف نوشیدنی های گاز دار و قندی که متاسفانه بسیار رایج است (آب و چای جایگزینی مناسب است)
6. مصرف کربوهیدرات های پیچیده مثل حبوبات و برنج قهوه ای زیرا که قند خونتان را دیرتر با بالا می برند و مدت زیادی شما را سیر نگه می دارند.
7. در مقابل ولع شدید خوردن مقاومت کنید و یک لیوان آب بنوشید تا مکانیسم های گرسنگی را مهار کنید.
8. قبل از سیری کامل دست از خوردن بکشید زیرا زمانی طول می کشد تا سیگنال های سیری و کفایت مصرف غذا به مغز برسند( آرام بخورید)
9. غذا را کاملا بجوید ولی از شمردن لقمه ها و شمارش کالری لحظه به لحظه خودداری کنید.

یکسری از رفتارهای موثر برای انتخاب روش های درست تغذیه و جلوگیری از افزایش وزن وجود دارد که به قرار زیر می‌باشند :

• فرق بین گرسنگی و اشتها را بشناسید ؛ تمایل به معنی گرسنگی نیست؛گرسنگی فیزیولوژیک است و اشتها روانی؛ پس سعی کنید ذهن تان را متمرکز کنید( تفاوت را بشناسید)
• هرگز درصدد حذف هیچ وعده و میان وعده ای نباشید (3 وعده اصلی و 2 میان وعده را حداقل رعایت کنید)
• تنقلات و مواد پر کالری را از دسترس خارج کنید ( سبزی ها، میوه ها و آجیل ها را جایگزین کنید)
• غذا خوردن خود را مورد توجه قرار دهید. از غذا خوردن لذت ببرید و فقط برای سیر شدن غذا نخورید
• آهسته غذا بخورید
• مراقب باشید در گرسنگی خرید نکنید
• حین غذا خوردن آب ننوشید
• روزانه 6 تا 8 لیوان آب مصرف شوند
• در وعده های غذایی سبزیجات را بگنجانید
• با استرس و عصبانیت غذا نخورید
• آهسته غذا بخورید

بهترین روش کاهش وزن همواره تغذیه صحیح و ورزش است. تغییر وضعیت غذا خوردن و اصلاح رژیم صحیح غذایی و ورزش است. در نظر داشته باشید، هر ورزشی برای کاهش وزن مناسب نیست؛ اغلب ورزش های هوازی راهکار مناسبی هستند؛ ورزش هایی که در خشکی هستند مثل طناب زدن، دویدن، تنیس و دوچرخه سواری و... باعث حضور اکسیژن می شود که بسیار مثمر ثمر است و این اکسیژن موجب تجزیه قند و چربیها خواهد شد. بدن با انجام عملیات ورزشی در محیط خشک به وسیله هوا، احاطه می گردد و مدت انجام آن با شدت، رابطه عکس دارد به این شکل که هر چه ورزش هرچه شدیدتر باشد، مدت اجرای آن کم تر خواهد بود.

کارشناسان تربیت بدنی توصیه می کنند تمرینات هوازی یک روز در میان باشد. همچنین با بالا رفتن دمای بدن بعد از انجام ورزش های هوازی تا 18 ساعت که متابولیسم را در این مدت بالا نگه میدارد. چربی ها نقش برجسته ای در سوخت دارند. بنابراین ورزش هایی که منجر به افزایش سوخت و ساز آنها می شوند بسیار مناسب اند. اما انجام ورزش به تنهایی کافی نیست چرا که برای کاهش یک کیلو از وزن خود باید 20 ساعت پیاده روی کرد( ورزش و تغذیه ).

برای دستیابی به وزن مناسب، تناسب اندام و پیشگیری از چاقی، دوری از استرس و فشارهای عصبی و خواب کافی، در زمان مناسب نیز اثرگذار است.

سایر روشهای موجود برای درمان چاقی

• برداشتن چربی از زیر پوست شکم ، که اگر فرد نتواند تغییری در زندگی و روش خود اعمال کند بسیار قابل برگشت و موقتی است .
• جراحی اندام های داخلی مثل برداشتن معده، و سایر جراحی ها مثل جراحی روده که بسیار مضر است و یا حتی بستن فک
• لیپوساکشن که عوارضی مثل خطر آمبولی ، نامنظمی سطح پوست، برگشت سریع چربی ها، منطقه ی عمل اغلب سفت و ناهموار می ماند

• چاقی چیست؟
  تاریخ انتشار : 1397-10-26تاریخ بروز رسانی : 1399-10-13